თემები

farisebraxlo jirkvlebis daavadebebi

farisebraxlo jirkvlebis mokle anatomia da fizioloia- paraTiroiduli jirkvlebi mTavsebulia farisebri jirkvlis gverdiTi wilebis ukana zedaprze. misi zomebi da raodenoba kmveTrad varirebs.(maTi raodeoba SeiZleba Tormetsac aRwevdes) uxSiresad igi ori wvilia zeda da qveda. TiToeuli paraTireoiduli jirkvali 0,3 - 0,7 grams iwonis da aris daaxloebiT 5x3x1 mm zomis. misi sisxlmomarageba xorcieldeba fasirebri jirkvlis arteriebis totebiT, zog SemTxvevaSi sayalapavi milis da sasulis arteriebis totebiT. farisebraxlo jirkvlebi simpatikur boWkoebs Rebulobs kirsris zeda kvanZebidan, parasimpatikursa da mgrZnobiares cdomili nervis boWkoebidan.

                    ლინკი

 
paraTiroiduli jirkvlebi gamoimuSaveben paraThormons , romelic kalcitoninTan da vitamin D-sTan kompinaciaSi monawileobas Rebulobs organizmis kalcium-fosforovan regulaciaSi. paraThormonis ZiriTadi funqciaa ionizirebuli kalciumis donis konrtoli eqstracelurul siTxeSi. pTh sekreciis daqveiTebis dros viTardeba hipokalciemia. hormonis gaZlierebuli sekreciis pirobebSi  hiperkalciemia. rodesac kalciumis done qveiTdeba pTh-s sekrecia izrdeba. Tu kalciumi matulobs normul zRvars zeviT xdeba pTh-s sekreciis daTrgunva. paraThormoni Tavis moqmedebas axorcielebs ujredebis membranebis specifiur receptorebze. 

paraThormonis ZiriTadi funqcia organizmis dacva hipokalciiemisgan, rac xorcieldeba sxvadasxva gziT:
1.       pTh astimulirebs osteolizs, rasac Tan axlavs kalciumisa da fosforis gamosvla eqctracelularul siTxeSi.
2.   pTh aZlierebs kalciumisa da magniumis reabsorcias Tirkmelebis milakebSi , riTac amcirebs maT danakrags Sardis gziT.
3.   pTh aqveiTebs fosforis da bikarbonatebis reabsorcias Tirkmlebis milakebSi, riTac aZlierebs maT gamoyofas Sardis gziT.
4.   paraThormoni zrdis kalciumisa da fosfatebis Sewovas nawlavebSi vitamin D-dan 1, 25-dehidroqsiqole kalciferolis warmoqmnis gaaqtivebis gziT, rac TirkmelebSi mimdinareobs da agreTve kalcitoninis sinTezis gaaqtiurebiT.





Zvlovani formis dros(50%) kalciumis didi danakargis gamo Zvlebi kargaven simtkices, dekalcifirebuli Zvlebi icvlian formas, gamovlindeba Zvlebis gamrudeba, es gansakuTrebiT SesamCnevia qvemo kiduris Zvlebze,romlebsac erTdroulad sayrden-mamoZravebeli funqcia gaaCniaT. xSirad viTardeba generalizebuli fibrozul-kisturi osteitebi(kistebi da giganturujredovani simsivneebi) da Zvlovani qsovilis difuzuri demineralizacia, romlis garCevac Znelia asakobrivi an postmenopaozuri osteoporozisgan. Zvlovani cvlilebebi aReniSneba yvela avadmyofs, iseve rogorc kunTTa atrofia, romelic SemTxvevaTa 100% dasturdeba kunTebis biofsiiT. xSirad viTardeba saxsrebis dazianeba(qondrokalcinozi.)
 Tirkmeli paTologiur procesSi CaerTvis hiperparaTireozis 60%_ze met SemTxvevaSi, am dros aRiniSneba ormxrivi nefroliTiazi. avadmyofebs xSirad aReniSnebaT Tirkmlismieri kolika, xolo infeqciis SemTxvevaSi cistiti, pieliti, pielonefriti. gaoxatulia poliuria, azotemia. SardSi adgili aqvs izohipostenurias. sabolood ki viTardeba Tirkmlis ukmarisoba. 
Sereuli formis dros klinikur mimdinareobaSi gvxvdeba rogorc Zvlovani, ise Tirkmlismieri klinikis suraTi.
gastrointestinuri simptomatika(50%): anoreqsia, gulis reva, meteorizmi, gaxdoma. saWmlis momnelebeli organoebis dazianeba adakavSirebulia kuWis da Tormetgoja nawlavis wylulis ganviTarebasTan(10%), qronikul pankreatitTan(10%). populaciasTan SedarebiT am SemTxvevaSi orjer xSiria naRvelkenWovani daavadebebi.
hiperTireozis klinikur suraTSi yuradRebas ipyrob agreTve gulismxrivi movlenebi(gulis gamtareblobis darRveva.) gulis kunTSi kalciumis marilebis ganlagebam SeiZleba gamoiwvios ariTmia, miokardiumis nekrozi, rac gamoixateba miokardiumis mwvave infarqtiT. xSirad aRiniSneba arteriuli hipertenzia.
nervokunTovani simptomatika: kunTebis sisuste da atrofia, irRveva avadmyofis fsiqika, xSiria depresia, iSviaTad ki agzneba. Zilianoba da mexsierebis daqveiTeba.
zogjer qronikulad mimdinare hiperparaTireozi SeiZleba gamwvavdes, am SemTxvevaSi sisxlSi kalciumis ramodenoba swrafad, mkveTrad imatebs(16-17 mg/100ml-ze metad) da viTardeba hioerparaTireoriduli (hipelkalciemiuri) krizi. krizis ganviTarebas Tan axlavs avadmyofis mdgomareobis mkveTri gauareseba temperaturis momateba tkivili saxsrebSi, kunTebSi, muclis areSi, SeuCerebeli Rebineba, kunTebis sisuste, nervuls-fiqikuri moSliloba, rac gamovlindeba misi agznebulobiT an damuxruWebiT. SeiZleba ganviTardes koma.  komis dros SardSi fosforis da kalciumis eqskrecia gazrdilia. sisxlis SratSi klordebis 102 mmol/lze meti Semcveloba damaxasiaTebelia pirveladi hiperparaTireozisTvis, maSin roca hiperkalciemiis sxva saxeebisas maTi done dabalia. sisxlSi qloridebis raodenobis momatebasTan vlindeba bikarbonantebis donis Semcireba (hiperqloromiuli acidozi). sisxlSi qloridebis Tanafardoba fosfatebTan 3:1 -ze metia.
 hiperparaTireozis diagnostika xdeba, rogorc klinikuri ise laboratoriuli da instrumentuli gamokvlevenis safuZvelze. pivrladi hiperparaTireozis dros 90% SemTxvevaSi aRiniSneba hiperkalciemia da paraThormonis momateba. hiperkacliuria da hipofosfatemia gvxvdeba 70% SemTxvevaSi. aseve gazrdilia sislxis SraSi tute fosfatazas Semcveloba, gansakuTrebiT Zvlebis dazianebis SemTxvevaSi . sisxlis SratSi matulobs prolinis da hidroqsiprolinis done da SardiT maTi eqskrecia.
hiperparaTireozis topikur diagnostikaSi garkveuli mniSvneloba eniWeba eqoskopiur, kompiuterul, tomografiul da magnitur-rezonansul gamokvlevas.rendgonologiurad vlindeba generalizebuli osteoporozi. aRiniSneba Zvlovani qovilis. subperiostaluri demineralizacia laviwis Zvlisa da falangebis midamoSi, nefrokalcinozi da Tirkmlis sxva dazianeba  kargad vlindeba  kompiuteruli tomografiiT.
hiperparaTireozis dros saWiroa gatardes diferencialuri diagnozi avTvisebian simsivneebTan, romlebic hiperkalciemiis xSir mizezs warmoagenen (60%). rogorc wesi saubaria filtvis, sarZeve jirkvlis, Zvlebis avTvisebian simsivneebze, agreTve metastazebze, sarkoidozze .hiperkalciemia Seizleba gamoiwvios sxvadasxva medikamentma (A da D vitamin, tamoqsifeni , Tiaziduri diuretikebi).
mkurnaloba- im SemTxvevaSi , roca saqme gvaqvs paraTireoiduli jirkvlis keTilTvisebian simsivnesTan, xdeba misi mocileba. paraTireoiduli jirkvlis hiperhlaziis dros ki xdeba sami jirkvlis mTliani, xolo meoTxe jirkvlis nawilobrivi mocileba an samis mocileba da meotxe jirkvlis autotransplantacia.im SemTxvevaSi roca simsivne inoperabeluria mimarTaven simptomatur mkurnalobas: kalcitoninis Seyvana , fosfatri sxnarebis gadaxsma, magniumis preparatebis Seyvana. aRniSnuli mkurnalobi mizania sisxlSi kacliumis raodenobis Semcireba da darRveuli eleqtrolituri alansis kregireba.konservatul mkurnalobas atareben araTiaziduri diuretikebiT (furosemidi da sxva) Tiaziduri diuretikebis gamoyeneba ar SeiZleba, radgan isini xels uwoben sisxlSi kalciumis Semcvelobis gazrads. rekomendebulia siTxis didi raodenobiT miReba. sakveb racionSi zRudaven, an Tu SesaZlebelia saerTod amoiReben kacliumiT mdidar produqtebs. zRudaven D da A viatminebis miRebas, fosfatebis miReba amcirebs kacliumis dones sisxlSi, aris monacemebi antiboiotik mitramicinis warmatebuli gamoyenebis Sesaxeb kviraSi 1-2 jer doziT 10-12 mkg/kg  venaSi (amcirebs Zvlovani qsovilis rezorqcias).
meoradi hipoparaTireozi viTardeba Tirkmis da nawlavebis qronikuli davadebaTa dros. meoradi hiperparaTireozis dros paraTireoiduli funqcia darRveuli ar aris da paraThormonis hipersekrecia viTardeba kompensatorulad darRveuli fosfor kalciumis balansis gamosworebis mizniT, romelic gamowveulia an Tirkmlis qronikuli ukamrisoniT an sxva mizezebiT(vitamin D -s Sewovis darRveva, an misi ukmarisoba sakvebSi).
gamoyofen meoradi hiperparaTireozis Semdeg formebs:
1.   Tirkmlis mieri meoradi hiperparaTireozi.
2.   meoradi hiperparaTireozi ganviTarebuli Tirkmlis normaluri funqciis fonze:
2..1.          malaabsocriis sindromi kalciumis Sewovis darRveviT
2..2.  RviZlis paTologia(iSviaTad): cirozi
(qoleqalciferolis   25-OH qolekalciferolad gardaqmnis darRveva), qolestazi
2..3.          vitamin d-s deficiti(raqiti)
meoradi hiperparaTireozis ganviTareba Tirkmlis qronikuli ukamrisobis dros dakavSirebulia Tirkmlebsi aqtiuri D vitaminis warmoqmnis darRvevasTan. sisxlSi fosfatis raodenobis momateba iwyeba ukve , rodesac kreatininis klirensis siCqare naklebia 60 ml/wT. hipokalciemia astimulirebs paraThormonis sekrecias. Tirkmismieri ostreaopaTia warmoadgens osteomalaciis (d3-is deficiti) da Zvlis rezorbciis (paraThormonis hiperproduqcia) kombinacias.
meoradi hiperparatireozi gamovlindeba tkiviliT ZvlebSi, proqsimaluri kunTebis sisustiT, Tirkmlis qronikuli ukmarisobis simptomebiT an sxva ZiriTadi daavadebis simptomebiT, mZime SemTxvevaSi vioTardeba metastazuri kalcifkacia,, laboratoriulad vlindeba hiperfosfatemia, kalciumis normuli an daqveiTebuli raodenoba.PAparaThormonis momatebuli done sisxlSi
mesameuli hiperparaTireozi - paraThormonis avtonomiuri hiperproduqcia hiperprazirebuli farisebraxlo jirkvlebis mier an adenmos Cmoyalbeba ukve arsebuli meoradi hiperparaTireozis fonze




hipoparaTireozi

hipoparaTireozis ganviTareba dakavsirebulia   farisebraaxlo jirkvlebis mier paraThormonis arasakmaris sekreciasTan, rac iwvevs hipokalciemias Tirkmlis milakebSi kalciumis reabsorbciisa da nawlavSi kalciumis Sewovis daqveiTebis gamo.  hipoparaTireozi hiperparaTireozTan SedarebiT ufro iSviaTad gvxvdeba. igi mosaxleobis 0.2-0.3 % -Si gvxvdeba.     
hiperparaTireozi klasifikacia etiologiis mixedviT Semdegi saxiTaa warmodgenili:
1.   postoperaciuli hipoparaTireozi(oeracia farisebr jirkvalze an uSualod paraTireoidul jirkvalze).
2.   idiopaTiuri hipoparaTireozi(farisebraxlo jirkvlis avtoimunuri destruqca):
2..1.   izolirebuli (mag.paraThormonis genis mutacia)
2..2.   I tipis poliendokrinuli sindromis dros
3.   farisebraxlo jirkvlis da Timusis (dijorjis sinrdomi)  aplazia.
4.   farisebraxlo jirkvlis dazianebis Sedegad  ganviTarebuli hipoparaTireozi(dasxiveba , infeqciuri faqtorebi)
yvelaze xSirad hipoparaTireozi viTardeba Tiroideqtomiis Sedegad. agreTve paraTireoiduli adenomis mocilebis Sedegad, ramac SeiZleba gamoiwvios darCenili farisebraxlo jirkvlis supresia da gaaZlieros ConCxis Zvlebis remineralizacia(mSieri Zvlebis sindrmi)
klinikuri suraTi: hipokalciemia da sisxlis SratSi ionizirebuli kalciumis daqveiTeba iweevs nervul-kunovani agznebadobis momatebas, rac gamoixateba Conxisa da gluvi kunTebis krunCxviT SekumSvebSi. klinikurad igi mimdinareobs tetaniis, tetaniis eqvivalenturi Setevebis an latenturi tetaniis saxiT.
tetaniis Seteva aRmocendeba an spontanurad an mis provocirebas axdens meqaniuri an akustikuri gaRizianeba an hiperventilacia. is iwyeba uecrad an winamorbedi niSnebiT (zogadi sisuste , kunTebis tkivili, paresTeziebi saxis areSi, kidurebSi) SemdegSi amas emateba calkeul kunTTa fibrilaruli kankali, rac gadadis tonur an klonur krunCxvebSi. damaxasiaTebelia “meanis xeli” da “cxenis terfi”. saxis muskulaturis krunCxvebs Tan axlavs trizmi, quTuToebis krunCxvebi, damaxasiaTebeli “sardonikuli RimiliT” an “Tevzis piriT”. kunTovani krunCxvebi Zalian mtkivneulia. tetaniis Setevis ganmalobaSi avadmyofis cnobierreba SenarCunebulia.
aRiniSneba paresTeziebi. gasakuTrebiT piris garSemo da TiTebSi. irRveva vegetaturi sistemis funqcia. Setevis dros xSirad aRiniSneba ofldena, bronqospazmi, Tirkmlis da RviZlis kolika (Tirkmlebis menjis, SardsawveTebis da sanaRvle gzebis sfinqteris  gluvi muskulaturis spazmis Sedegad) SeiZleba ganviTardes laringospazmi, rac gansakuTrebiT bavSvebSi sicocxlisaTvis seriozul saSiSroebas warmoadgens. krunCxviT procesSi sisxlZarRvTa CarTva gvevlineba stenokardiis, Sakikis, reinos sindromis mizezad.
 tetaniis eqvivalenturi Setevebi mimdinareobs epilefsis niRbiT. swori diagnosis dasmaSi gvexmareba eleqtroencefalogarama. latenturi tetania SeiZleba mimdinareobdes leTargiiT, mxedvelobis daqveiTebiT kataaraqtas gamo, SiSis SegrZnebiT, cnobierebis daqveiTebiT. am dros tetaniis Setevis gamowveva SesaZloa mxolod sadiagnostiko maprovocirebeli procedurebiT ( hiperventilaciis sinji da sxva). dadebiTia xvostekis niSani (saxis kunTebuis SekmSva, saxis nervze nervologiuriCaquCidakvrisas),
 trusos simptomi(mtevnis spazmi, mxarze rezinis manJetis gadaWeris Semdeg).zogierT SemTxvevaSi latenturi hipokalciemia SesaZloa gamovlindes mtevnis krunCxvebiT qsovis an weris dros.

  aRiniSneba frCxilebis da kbilebis trofikuli cvlilebebi. zogjer vitardeba kanis sokovani daavadeba (kandidozi) Tmebis gacvena, gansakuTrebiT gamoxatuli warbebze.kanis simSrale, Tmis da frCxilebis zrdis SeCereba, kataraqta, uZiloba, depresia, nevrozi, agresia, mexsierebis daqveiTeba. 

        
                      ლინკი


დiagnozi efuZvneba pacientis anamnezs (farisebr an farisebr axlo jirkvlebze operacia, Tavis an kisris dasxiveba, infeqcia) laboratoriulad gamovlindeba hipokalciemia da hiperfosfatemia (amaTTan erTad kreatinini da albuminis normaluri donis SemTxvevaSi hipoparaTireozi sruliad SesaZlebelia), hiperkalciuria, SardSi fosfatis da camfs Semcireba. sisxlSi aRiniSneba paraThormonis Semcireba, eslvort-xovardis testi dadebiTia (hipoparaTierozis dros paraThormonis Seyvana iwvevs fosfatis eqskreciis aTjer gazrdas SardiT).
 diferencialuri diagnozi tardeba Semdeg daavadebebTan da mdgomareobebTan : mwvave pankretitTan, malabsorciis sindomTan, peritonitTan, Tirkmlis ukmarisobasan, citratuli sisxlis gadasxma. normokalciemiuri tetaniasTan: fsevdohipoparaTireozTan.
mkurnaloba: tetaniis Seteva wydeba venaSi kalciumis xsnaris SeyvaniT. Semdeg mkurnalobas atareben D vitaminis preparatebiT preparatebiT. D vitaminTan erTad  rekomendebulia kalciumis damatebiTi miReba 1-2 gramamde dRe-RameSi. hipomagniemiis SemTxvevaSi avadmyofs eZleva magniumis preparatebi. prognozi keTilsaimedoa.

წყარო: ტატიშვილის "შინაგანი სნეულებანი"